DANI?TAY KEYF? UYGULAMAYA 11 YIL SONRA DUR DED?
"Samsun’un Vezirköprü ilçesi Gazi Pansiyonlu ?lkö?retim Okulu Din Kültürü ö?retmeninin 2001 y?l?nda derslere ba?örtülü girdi?i için k?l?k k?yafet yönetmeli?ine ayk?r? davrand??? gerekçesiyle soru?turmaya tabi tutulmas? ve soru?turma sonucunda; ideolojik amaçlarla kurumun huzur, sükûn ve çal??ma düzenini bozdu?u öne sürülerek devlet memurlu?undan ç?kar?lmas?na Dan??tay 11 y?l sonra dur demi?tir.
Milli E?itim Bakanl??? Yüksek Disiplin Kurulunun, 2001 y?l?nda ö?retmenin; 657 say?l? Kanunun 125/E-a maddesindeki “ ?deolojik veya siyasi amaçlarla kurumlar?n huzur, sükûn ve çal??ma düzenini bozmak” fiilini i?ledi?i gerekçesiyle memurluktan ç?karmas? yarg?ya ta??nm??t?r. Samsun ?dare Mahkemesinin 28.05.2002 tarihli ve 2001/1412 Esas, 2002/520 Karar say?l? karar?yla dava konusu i?lemde hukuka ayk?r?l?k bulunmad??? gerekçesiyle ret karar? vermesi üzerine karar temyize götürülmü?; Dan??tay 12. Dairesi, karar? usulden bozmu?tur. Dan??tay 12. Dairenin karar? bozmas?na ra?men Samsun ?dare Mahkemesi ilk karar?nda direnmi?tir. Bu kez Dan??tay ?dari Dava Daireleri Genel Kurulu’na götürülen karar esastan görü?ülmesi için Dan??tay 12. Dairesine gönderilmi?tir. Hukuka ve kanuna ayk?r? i?lemden 11 y?l sonra Dan??tay 12. Dairesi, 21.11.2012 tarihli ve 2012/3480 Esas, 2012/9158 say?l? karar?yla ba?örtüsüyle derse girmenin devlet memurlu?undan ç?kar?lma cezas?na sebebiyet vermeyece?ine hükmüyle sonuçlanm??t?r.
Gerekçeli kararda, derslere ba?örtülü girmek ?eklindeki fiilin, çal??t??? kurumun huzur, sükûn ve çal??ma düzenini bozucu nitelikte bulunmad??? gibi, ideolojik ve siyasi amaçlarla yap?ld??? da ortaya konulamad???na vurgu yap?lm??t?r.
Dan??tay 12. Dairesinin bu karar? ve gerekçesi gerek ba?örtüsü yasa??n?n dayanaklar?n?n ortadan kald?r?lmas? gerekse getirdi?i bak?? aç?s? nedeniyle önemli bir dönüm noktas?d?r.
Zira kamu çal??anlar?n?n ba?örtülü olarak çal??malar?n? engelleyen herhangi bir anayasa hükmü olmad??? gibi yasaklay?c? yasal düzenleme de yoktur. 657 say?l? Kanunun ek 19’uncu maddesinde “Devlet memurlar?, kanun, tüzük ve yönetmeliklerin öngördü?ü k?l?k ve k?yafet kurallar?na uymak mecburiyetindedirler” hükmü ile yine bu ba?lamda 657 say?l? Kanunun 125’inci maddesinin birinci f?kras?n?n (A) bendinin (g) alt bendinde “Belirlenen k?l?k ve k?yafet hükümlerine ayk?r? davranmak” uyarma cezas?yla tecziyeyi gerektirir bir fiil olarak öngörülmü?tür. Bu konudaki tek yasaklay?c? dayanak ise, 12 Eylül askeri darbesiyle iktidar? devralan Milli Güvenlik Konseyi taraf?ndan haz?rlan?p 1982’de onaylanan Kamu Kurum ve Kurulu?lar?nda çal??an Personelin K?l?k ve K?yafetine Dair Yönetmelik’tir. Yönetmeli?in 5’inci maddesinde “Kad?nlar; Elbise, pantolon etek temiz, düzgün, ütülü ve sade, ayakkab?lar ve/veya çizmeler sade ve normal topuklu, boyal?, görev mahallinde ba? daima aç?k, saçlar düzgün taranm?? veya toplanm??, t?rnaklar normal kesilmi? olur” ifadesi bulunmaktad?r.
Söz konusu yönetmeli?e ayk?r? hareket etmek, bu kapsamda kad?n kamu çal??anlar?n?n ba?örtülü olarak kamu görevini yürütme haklar?n? kullanmalar?, tek ba??na devlet memurlu?undan ç?karmaya sebebiyet vermedi?inden, özellikle 28 ?ubat döneminde ba?örtülü olduklar? gerekçesiyle müteaddit defalar disiplin cezas? alanlar, 657 say?l? Kanunun 125/E-a maddesi gere?i sürekli disiplinsizlikleri sabit görüldü?ünden hareketle “?deolojik veya siyasi amaçlarla kurumlar?n huzur, sükûn ve çal??ma düzenini bozmak” fiili kapsam?na sokularak devlet memurlu?undan ç?karma cezas?yla kar??la?m??lard?r. Ne yaz?k ki bu kararlar?n idari yarg? organlar?na ta??nd??? durumlarda da mahkemeler hukuka ve kanuna ayk?r? bu i?lemleri onam??lard?r. Daha da vahimi, gerek ilk derece mahkemeleri gerekse temyiz merciince söz konusu i?lemlerin “kamusal kurulu?larda ve ö?retim kurumlar?nda ba?örtüsü ve onunla birlikte kullan?lan belli biçimdeki giysinin bir ayr?cal?ktan öte ayr?m arac? niteli?inde bulundu?u, ça?da? bir görünüm ta??mayan ba?örtüsü ve onunla birlikte kullan?lan belli biçimdeki giysiyi Türk Devrimi’nin ?lkeleri ve Anayasa’n?n 174. maddesi kapsam?ndaki devrim yasalar? ile güdülen amaçla ba?da?t?rmak mümkün olmad???” gibi hiçbir hukuki dayana?? olmayan gerekçelerle onanarak, kad?n kamu çal??anlar?n?n k?l?k k?yafet özgürlü?ünün kar??s?nda, ba?örtüsü yasa??n?n arkas?nda bir içtihat birikimi olu?turmu? olmalar?d?r.
Bu itibarla Dan??tay 12. Dairesinin, derslere ba?örtülü girmek ?eklindeki fiilin, çal??t??? kurumun huzur, sükûn ve çal??ma düzenini bozucu nitelikte bulunmad??? ?eklindeki karar?, bu konudaki hukuksuz ve mesnetsiz içtihat birikimini tersine çevirecektir.
Anayasa Mahkemesinin “…Laikli?in daha esnek ya da özgürlükçü yorumu ise dinin bireysel boyutunun yan?nda ayn? zamanda toplumsal bir olgu oldu?u tespitinden yola ç?kmaktad?r. Bu laiklik anlay???, dini sadece bireyin iç dünyas?na hapsetmemekte, onu bireysel ve kolektif kimli?in önemli bir unsuru olarak görmekte, toplumsal görünürlü?üne imkân tan?maktad?r. Laik bir siyasal sistemde, dini konulardaki bireysel tercihler ve bunlar?n ?ekillendirdi?i ya?am tarz? devletin müdahalesi d???nda, ancak korumas? alt?ndad?r. Bu anlamda laiklik ilkesi din ve vicdan özgürlü?ünün güvencesidir.” ?eklindeki laiklik ilkesinin yorumu noktas?nda bugüne kadarki AYM içtihad?ndan keskin dönü?ü ifade eden, laiklik ilkesini demokratik ilkeler çerçevesinde yeniden yorumlayan karar?n?n ard?ndan Dan??tay 12. Dairesinin bu karar?n?n yeni bir milat olmas? gerekti?i inanc?nday?z.
AYM taraf?ndan ifade edilen “Laikli?in daha esnek ya da özgürlükçü yorumu” ile kastedilen esasen evrensel hukuka ve demokratik ilkelere göre ?ekillenmi? ve yorumlanm?? bir laiklik anlay???d?r. Bu karardan hareketle Anayasa Mahkemesinin, bundan gerek anayasa yarg?s? denetimi gerekse bireysel ba?vurular noktas?nda ba?örtüsü konusunda da bu yönde kararlar verece?ine inanc?m?z tamd?r. Bu ve bunun gibi kararlara kar?? özellikle militan laiklik anlay???n? benimsemi?, demokrasiyi ve halk? hakir görmeyi meziyet addeden bir k?s?m angien regime taraftarlar?nca tepki gösterilece?i, mahkeme kararlar?n yok say?lmaya kalk?laca?? öngörülemez de?ildir. Nitekim söz konusu AYM karar?ndan sonra “AYM, 4+4+4 düzenlemesinin iptalinin ret gerekçesinde laikli?i fiilen ortadan kald?rd?” ?eklinde ortal???n velveleye verildi?i görülmektedir. Bu tepkinin arkas?nda, daha önceki militan laikli?i sürdürme yönündeki zihniyet yer almaktad?r. Benzer yöndeki kararlar Dan??tay'dan da gelmeye ba?lam?? olmas? sevindirici bir geli?medir. öncesinde Dan??tay 8. Dairesi taraf?ndan avukatlar?n ba?örtülü olarak duru?malara girmelerini men eden meslek kural? hakk?nda yürütmeyi durdurma karar? verilmi?ti. Her ne kadar Barolar Birli?i ba?kan?, bu karar? hazmedemedi?ini ifade ederek ba?? örtülü ki?ilerin inanç ve k?l?k k?yafet özgürlü?üne kar?? tahammülsüzlü?ünü sergilese, baz? kürsü hâkimleri bu karara kar?? tutum alarak Dan??tay'?n karar?n? görmezden gelmek istese de, hukuk alet edilerek ideolojik ba?nazl?klar?n dayat?lmas? yanl??? daha fazla sürdürülemeyecektir.
Ba?ta ba?örtüsü yasa?? olmak üzere temel hak ve hürriyetlerin, herhangi bir anayasa ve kanun hükmüne dayan?lmaks?z?n yönetmeliklerle ve idari düzenlemelerle yasakland??? veya k?s?tland??? hallerde idari yarg? organlar? evrensel hukuktan ve anayasal güvencelerden hareketle demokratik toplum düzeninin gere?i olarak özgürlü?ü ve insan haklar?n? savunan içtihat birikimi olu?turmas?n?n zaman? gelmi?tir.
Kamuda k?l?k k?yafet dayatmalar?na kar?? 12 milyon 300 bin imzay? toplayarak “yeter art?k” diyen E?itim-Bir-Sen ve Memur-Sen’in hakl? talebini, hükümetin bir an önce yerine getirmesi gerekmektedir.. Temel hak ve hürriyetlere ayk?r? dayatmalar?nda, insanlara zulmetmekten zevk alan hastal?kl? yasakç?lar?n da zaman? geçmi?tir.
Bir an önce 12 Eylül Milli Güvenlik Konseyi bakiyesi Kamu Kurum ve Kurulu?lar?nda çal??an Personelin K?l?k ve K?yafetine Dair Yönetmelik ortadan kald?r?lmal? ve kamu çal??anlar? ""kamusal alan"" yalan? cenderesinden kurtar?lmal?d?r.
